“The History Boys” (2006)
ακολουθεί κείμενο στα ελληνικά
A few days ago, I lost a very dear person of mine. I have written something even more personal on the matter but as I’m thinking whether to post it or not, I often find refuge in poetry as a remedy, so instead of a historywise article, for now I shall share three of my favorite poems that might resonate with others as well as they do with me.
Also, do listen to Ethan Hawke talk about the importance of human creativity, poetry, and music in the small video I provide below the poems. I often turn to his TED talk to remind myself how important it is for me to write, to read, and to engage in whatever heals my soul from time to time. It also reminds me how crucial it is to encourage my children, in the era of the internet and A.I., to remain creative in whatever way they enjoy.
Below the poems, I also provide videos with amazing (imo) recitations of them, for the auditory and visual types. Probably unnecessary, but in their Greek edition, I include audio with recitations by myself.
Finally, I share two of my most favorite songs: The ‘Έγινε η απώλεια συνήθειά μας’ (Loss became habituary) by Diafana Krina, the first ever song I learned to play on the guitar back in in the 90s, and 'Say Something' by A Great Big World (feat. Christina Aguilera).
Until next time, ἐρρῶσθε καὶ εὐδαιμονεῖτε.
Do Not Go Gentle into That Good Night
By Dylan Thomas
Do not go gentle into that good night,
Old age should burn and rave at close of day;
Rage, rage against the dying of the light.
Though wise men at their end know dark is right,
Because their words had forked no lightning they
Do not go gentle into that good night.
Good men, the last wave by, crying how bright
Their frail deeds might have danced in a green bay,
Rage, rage against the dying of the light.
Wild men who caught and sang the sun in flight,
And learn, too late, they grieved it on its way,
Do not go gentle into that good night.
Grave men, near death, who see with blinding sight
Blind eyes could blaze like meteors and be gay,
Rage, rage against the dying of the light.
And you, my father, there on the sad height,
Curse, bless, me now with your fierce tears, I pray.
Do not go gentle into that good night.
Rage, rage against the dying of the light.
From The Poems of Dylan Thomas. Copyright 1939, 1946, 1957 by New Directions Publishing Corporation.
Immortality (Do Not Stand By My Grave and Weep)
by Clare Harner
Do not stand
By my grave, and weep,
I am not there,
I do not sleep--
I am the thousand winds that blow,
I am the diamond glints in snow.
I am the sunlight on ripened grain,
I am the gentle, autumn rain.
As you awake with morning's hush,
I am the swift, up-flinging rush
Of quiet birds in circling flight.
I am the day transcending night.
Do not stand
By my grave, and cry--
I am not there,
I did not die.
Clare Harner, The Gypsy poetry magazine, December 1934
(BTW, if you haven’t watched After Life yet, please, PLEASE do)
Untimely
by Maria Laina
Let us go now—
you, lifeless,
and I, in your embrace.
Let us fall asleep beneath
the light of stars
that no longer exist.
Maria Laina: "Whatever Happened / People and Ghosts," Patakis Publishers, 2020. (translation/adaptation from Greek by Konstantinos Mitroudis).
Ethan Hawke on creativity:
“There is this thing that worries me sometimes whenever you talk about creativity, because it can have this kind of feel that it’s just nice, you know, it’s warm or it’s something pleasant.
It’s not. It’s vital. It’s the way we heal each other.
So you have to ask yourself, do you think human creativity matters?
Well, hmm, most people don’t spend a lot of time thinking about poetry, right? Until their father dies. They go to a funeral, you lose a child, somebody breaks your heart. They don’t love you anymore. And all of a sudden you’re desperate for making sense out of this life. And has anybody ever felt this bad before? How did they come out of this cloud?
Or the inverse; something great. You meet somebody and your heart explodes. You love them so much you can’t even see straight. You know, you’re dizzy. Did anybody feel like this? What is happening to me?
And that’s when art’s not a luxury. It’s actually sustenance. We need it. OK, well, what is it? Human creativity is nature manifest in us.
In singing our song and telling our story and inviting you to say, hey, listen to me and I’ll listen to you, we’re starting a dialogue, you know. And when you do that, this healing happens and we come out of our corners and we start to witness each other’s common humanity.”
Ethan Hawke on creativity, 2020 TED talk.
text in greek follows
Ω, Καπετάνιε! Καπετάνιε μου!
Τελείωσε το φοβερό ταξίδι μας…
Πριν λίγες ημέρες έχασα ένα πολύ αγαπημένο μου πρόσωπο. Καθώς πολλές φορές βρίσκω καταφύγιο στην ποίηση για βάλσαμο, αντί κάποιου άρθρου σχετικό με την ιστορία, θα παραθέσω τρία αγαπημένα μου ποιήματα που μπορεί να “μιλήσουν” και σε κάποιον άλλον εκτός από εμένα. Ακούστε και τον Ethan Hawke να μιλάει για τη σημασία της ανθρώπινης δημιουργικότητας, της ποίησης, της μουσικής. Καταφεύγω συχνά στην ομιλία του στο TED για να μου θυμίζω πόσο σημαντικό είναι για μένα να γράφω, να διαβάζω και ό,τι άλλο κατά καιρούς θεραπεύει την ψυχή μου, καθώς και πόσο σημαντικό είναι να προσπαθώ τα παιδιά μου την εποχή του ίντερνετ και του AI να παραμένουν με όποιον τρόπο τους αρέσει δημιουργικά.
Κάτω από τα ποιήματα παραθέτω βίντεο με εκπληκτικές απαγγελίες τους, για τους ακουστικούς και οπτικούς τύπους. Στην έκδοσή τους στα ελληνικά, παραθέτω ηχητικό με απαγγελία τους από εμένa.
Τέλος, παραθέτω δύο πολύ αγαπημένα τραγούδια μου: το Έγινε η απώλεια συνήθειά μα) από τα Διάφανα Κρίνα, το πρώτο κομμάτι που έμαθα ποτέ να παίζω στην κιθάρα και το Say Something των A Great Big World (feat. Christina Aguilera).
Μέχρι την επόμενη φορά, ἐρρῶσθε καὶ εὐδαιμονεῖτε.
Μη στέργεις ήσυχα να πας σε νύχτα ευλογημένη
του Ντύλαν Τόμας
Μη στέργεις ήσυχα να πας σε νύχτα ευλογημένη•
ας καίνε, ας παραληρούν όταν τελειώνει η μέρα
τα γηρατειά κι ας μαίνονται όταν το φως πεθαίνει.
Σοφοί, που είδαν το δίκαιο σκοτάδι να προσμένει,
γιατί δεν χρησμοδότησαν με φλόγες στον αέρα
δεν στέργουν ήσυχα να παν σε νύχτα ευλογημένη.
Όσοι αγαθοί, φωνάζοντας στο κύμα που βαθαίνει
πως σ’ ακρογιάλι πράσινο θα χόρευε μια μέρα
κάθε τους πράξη, μαίνονται όταν το φως πεθαίνει.
Όσοι τρελοί τραγούδησαν τον ήλιο που μακραίνει
κι αργά πολύ κατάλαβαν πως θρηνούσαν, πέρα
δεν στέργουν ήσυχα να παν, σε νύχτα ευλογημένη.
Όσοι αυστηροί, που στα στερνά τους βλέπουν τυφλωμένοι
ότι μπορούν μάτια τυφλά ν’ αστράφτουν στον αιθέρα
και να γιορτάζουν, μαίνονται όταν το φως πεθαίνει
Κι εσύ, πηγαίνοντας ψηλά στη θλίψη που σε υφαίνει,
κατάρα δώσε μου κι ευχή το δάκρυ σου, πατέρα.
Μη στέργεις ήσυχα να πας σε νύχτα ευλογημένη.
Να μαίνεσαι, να μαίνεσαι όταν το φως πεθαίνει.
Dylan Thomas, μτφ. Διονύσης Καψάλης, Μπαλάντες και περιστάσεις, 1997, εκδόσεις Άγρα. (Για τη ζωή και το έργο του Dylan Thomas βλ. επίσης την εξαιρετική διπλωματική εργασία της Δήμητρας Σιούκα “Ερωτεύτηκα τις λέξεις: Μεταφράζοντας δημιουργικά τον Ντύλαν Τόμας”)
Αθανασία (Μην στέκεσαι στον τάφο μου και κλαις)
της Κλαιρ Χάρνερ
Μην στέκεσαι στον τάφο μου και κλαις
Δεν είμαι εκεί. Δεν κοιμάμαι.
Είμαι χίλιοι μανιασμένοι άνεμοι.
Οι διαμαντένιες λάμψεις του χιονιού στο φως.
Εκείνο που πέφτει στ’ ωριμασμένο στάρι.
Είμαι η απαλή, φθινοπωρινή βροχή.
Στου πρωινού τη σιγαλιά,
αέρινο ρεύμα είμαι που ανυψώνει τα πουλιά,
καθώς ήσυχα πετούν αυτά σε κύκλο.
Είμαι το φως της μέρας που διώχνει το σκοτάδι.
Μην στέκεσαι στον τάφο μου και κλαις
Δεν είμαι εκεί. Δεν έχω πεθάνει.
Clare Harner, δημοσιεύτηκε το 1934 στο λογοτεχνικό περιοδικό The Gypsy. Μετάφραση/απόδοση Κωνσταντίνος Μητρούδης.
Ετεροχρονισμός
της Μαρίας Λαϊνά
Ας πάμε τώρα
νεκρός εσύ
κι εγώ στην αγκαλιά σου
ας κοιμηθούμε κάτω
από το φως των αστεριών
που δεν υπάρχουν πια.
Μαρία Λαϊνά: «Ό,τι έγινε / άνθρωποι και φαντάσματα», Εκδόσεις Πατάκη, 2020.
“Είναι κάτι που με ανησυχεί όταν μιλάμε για δημιουργικότητα, ότι πολλές φορές μπορεί να έχει αυτή την αίσθηση ότι είναι απλώς όμορφη ή ζεστή ή απλώς ευχάριστη.
Δεν είναι έτσι. Είναι απολύτως ζωτική. Είναι ο τρόπος με τον οποίο θεραπεύουμε ο ένας τον άλλον.
Έτσι, πρέπει να αναρωτηθεί κανείς: Έχει αλήθεια καμία σημασία η ανθρώπινη δημιουργικότητα;
Οι περισσότεροι άνθρωποι δεν ασχολούνται πολύ με την ποίηση, σωστά; Μέχρι που πεθαίνει ο πατέρας τους, πάνε σε μια κηδεία, χάνουν ένα παιδί, κάποιος τους ραγίζει την καρδιά, δεν τους αγαπούν πια. Και ξαφνικά γίνονται απελπισμένοι να βρουν νόημα σε αυτή τη ζωή. Έχει κανείς νιώσει ποτέ τέτοια λύπη; Πώς βγήκε τότε απ’ αυτό το ζοφερό σύννεφο;
Ή και το αντίθετο: Κάτι υπέροχο. Γνωρίζεις κάποιον και η καρδιά σου πάει να σπάσει. Τον αγαπάς τόσο που δεν βλέπεις καθαρά. Νιώθεις πραγματικά ζαλάδα. Έχει νιώσει ποτέ κανείς έτσι; Τι μου συμβαίνει;
Κι εκείνη τη στιγμή η τέχνη δεν είναι πολυτέλεια. Είναι η ουσία της ζωής. Την χρειαζόμαστε. Τι είναι λοιπόν; Η ανθρώπινη δημιουργικότητα είναι η ίδια η φύση που εκδηλώνεται μέσα μας.
Με το να τραγουδάμε το τραγούδι μας, να διηγούμαστε την ιστορία μας και με το προσκαλούμε τον άλλο λέγοντάς του “έλα, άκουσέ με και θα σ’ ακούσω κι εγώ”, ξεκινάμε ένα διάλογο. Και όταν το κάνουμε αυτό, τότε ξεκινά η θεραπεία. Τότε είναι που βγαίνουμε από τη γωνιά μας και αναγνωρίζουμε ότι είμαστε απλά άνθρωποι.”
Ίθαν Χοκ σχετικά με τη σημασία της ανθρώπινης δημιουργικότητας, μέρος ομιλίας του το 2020 στα πλαίσια ενός Ted. Μετάφραση/απόδοση Κωνσταντίνος Μητρούδης.
These are such beautiful poems, truly. I found myself reading them over and over again. I especially loved "Immortality" by Clare Harner. Thank you for sharing them :)
This is so beautiful... especially the poetry that you shared it really resonates with my grief..God bless you!