Η Μάχη της Κρήτης, οι Μάορι και οι Pink Floyd
Μία απροσδόκητη σύνδεση
Από τη σελίδα στο Facebook Δεκαετία 1940: Τα τραγούδια, των Πάνου Ζέρβα και Κώστα Γιαννακόπουλου
Στη Μάχη της Κρήτης δημιουργήθηκαν πολλά και τραγουδήθηκαν εξίσου πολλά παλαιότερα τραγούδια. Όχι μόνο με ελληνικούς στίχους.
Τραγουδούσαν και οι Γερμανοί, αλλά γι’ αυτούς θα τα πούμε μιαν άλλη φορά.
Ανάμεσα στους «Βρετανούς» υπήρχαν Κύπριοι (οι οποίοι είχαν μερικά δικά τους τραγούδια) καθώς και Ισπανοί δημοκράτες φυγάδες από την Ισπανία του Φράνκο. Επίσης, Αυστραλοί και Νεοζηλανδοί. Ανάμεσα στους Νεοζηλανδούς υπήρχαν 619 πολεμιστές Μάορι. Αυστραλοί και Νεοζηλανδοί (λευκοί και Μάορι) τραγουδούσαν το ίδιο τραγούδι: Now is the Hour. Οι Μάορι το έλεγαν στη δική τους γλώσσα: Po Atarau.
Τώρα είναι η ώρα που πρέπει να πούμε αντίο
Σύντομα θα ταξιδεύεις πολύ μακριά στη θάλασσα
Όταν θα είσαι μακριά, να με θυμάσαι
Όταν επιστρέψεις θα με βρεις εδώ να περιμένω.
Το ηλιοβασίλεμα χάνει τη λάμψη του στη δύση
Η νύχτα σέρνεται πάνω απ’ την κοιλάδα
Τα πουλιά αγκαλιάζονται τρυφερά στις φωλιές τους
Σε λίγο ολόκληρος ο κόσμος θα κοιμάται.
[Θα σ’ έχω στα όνειρά μου αν μ’ έχεις κι εσύ
Τώρα μου λείπεις πολύ μακριά στη θάλασσα
Δεν είναι αποχαιρετισμός, είναι γλυκό αντίο
Κάποια μέρα θα ταξιδέψω τις θάλασσες για να σε βρω] – κατά Vera Lynn.
Τώρα είναι η ώρα…
Η μελωδία του ρομαντικού αυτού τραγουδιού ήταν καταγραμμένη στα 1913. Στη γλώσσα των Μάορι είχε δισκογραφηθεί τα 1930. Οι στίχοι άλλαζαν από δισκογράφηση σε δισκογράφηση, εκτός από την πρώτη στροφή. Πρέπει να το τραγουδούσε στα χρόνια του Β΄ΠΠ και η Vera Lynn, μια Βρετανίδα τραγουδίστρια κάπως σαν τη δική μας Σοφία Βέμπο, αν και το δισκογράφησε αργότερα. Αυτό που έχει ενδιαφέρον για μας είναι ότι το τραγουδούσαν στην Κρήτη, στα 1941 :
«Η μονάδα του Reg και των συντρόφων του ήταν προγραμματισμένο να εγκαταλείψουν τελευταίοι το νησί τη νύχτα της 31ης Μαΐου προς την 1η Ιουνίου.
Περίπου 72 άνδρες της μονάδας οπισθοφυλακής κατάφεραν να επιβιβαστούν στο τελευταίο αρματαγωγό μαζί με τους άλλους 4.000 στρατιώτες των συμμαχικών δυνάμεων που διέφυγαν εκείνο το βράδυ. Δυστυχώς, όμως, 535 άντρες του 2/7 Τάγματος δεν τα κατάφεραν.
Ο Reg έγραψε αργότερα ότι το σκάφος ήταν μόλις 20 μέτρα μακριά του, αλλά ήταν πολύ κουρασμένος για να κινηθεί πια.
Μαζί με τον διοικητή του 2/7 Τάγματος, αντιστράτηγο Theo Walker, ο Reg και περισσότεροι από 500 άνδρες της μονάδας του, ήταν μεταξύ των 5.000 στρατιωτών που έμειναν πίσω στην παραλία.
Εκείνη τη στιγμή, όπως λέγεται, συνέβη κάτι το πολύ συγκλονιστικό.
Σύμφωνα με τη βιογραφία του Reg Saunders, που έγραψε ο Harry Gordon, τη στιγμή που το αρματαγωγό σάλπαρε αθόρυβα από το λιμάνι, μερικοί στρατιώτες Μαορί -πιθανότατα από το 28ο τάγμα Maori- που είχαν προλάβει να επιβιβαστούν στο πλοίο άρχισαν να τραγουδούν το «Po Atarau» στους συντρόφους τους που άφησαν πίσω στην ακτή, που άρχισαν κι εκείνοι να το τραγουδούν.
Πολύ γρήγορα ένωσαν τις φωνές τους μαζί με αυτές των συντρόφων τους και οι Αυστραλοί με την αγγλική εκδοχή, «Now is the Hour». Μια γνήσια μοναδική στιγμή των ANZACs. Ακούγοντας τους στίχους σήμερα, είναι δύσκολο να σκεφτούμε ένα καταλληλότερο τραγούδι από αυτό για μια τόσο θλιβερή περίσταση.
Μέσα στο σκοτάδι, η φωνή των διασωθέντων ενώθηκε με τη φωνή εκείνων που μπροστά τους ανοιγόταν ένα αβέβαιο μέλλον: σύλληψη ή διαφυγή.
Ο Reg ήταν ένας από τους χιλιάδες στρατιώτες των συμμαχικών δυνάμεων που προσπάθησαν να αποφύγουν τη σύλληψη και ένας από τους 600 περίπου που κατάφεραν να διαφύγουν στην Αίγυπτο, αφού πέρασε έναν ολόκληρο χρόνο στην Κρήτη ως φυγάς, κατορθώνοντας να επιβιώσει με τη βοήθεια των γενναίων ντόπιων»
Now is the hour (Maori Farewell Song):
Now is the hour when we must say goodbye
Soon you'll be sailing far across the sea
While you're away, o, then remember me
When you return, you'll find me waiting here
Sunset glow fades in the west
Night o'er the valley is creeping
Birds cuddle down in their nest
Soon all the world will be sleeping
Now is the hour when we must say goodbye
Soon you'll be sailing far across the sea
While you're away, o, then remember me
When you return, you'll find me waiting here
Δεκαετία 1940: Τα τραγούδια
Το τραγούδι πρωτοχρησιμοποιήθηκε με τους παραλλαγμένους Μάορι στίχους στον Α΄ Π.Π., ως αποχαιρετιστήριο τραγούδι για τους συμπατριώτες τους που έφευγαν για τον πόλεμο με το σώμα των ANZAC. Πολλοί έχασαν τη ζωή τους στην αποτυχημένη εκστρατεία των Βρετανών στην Καλλίπολη και στα στρατόπεδα της Κοινοπολιτείας στη Λήμνο, που είχε απελευθερωθεί μόλις δυόμιση χρόνια πριν από τον ελληνικό στόλο .
Ήταν τέτοια η επιτυχία του τραγουδιού, που στη συνείδηση των λευκών Νεοζηλανδών καθιερώθηκε ότι πρόκειται για παραδοσιακό τραγούδι των Μάορι. Παραλλάχθηκε δεκάδες φορές, για να γίνει παγκοσμίως γνωστό το 1947 από τον Bing Crosby. Τραγουδήθηκε επίσης μεταξύ άλλων από τον Frank Sinatra και τους Everly Brothers.
Εδώ από τη Haley Westenra, Nεοζηλανδή τραγουδίστρια, στη γλώσσα των Μάορι (παραλλαγμένο), αλλά και στα αγγλικά:
Pö atarau
E moea iho nei
E haere ana
Koe ki pämamao
Haere rä
Ka hoki mai anö
Ki i te tau
E tangi atu nei
On a moonlit night
I see in a dream
You going away
To a distant land
Farewell,
But return again
To your loved one,
Weeping here
"Haere ra,"
te manu tangi pai.
E haere ana,
koe ki pamamao.
Haere ra,
ka hoki mai ano,
Ki-i te tau,
e tangi atu nei
"Bon Voyage"
cries out the seabird
as you depart
for a distant land.
"Farewell,
but return again
to your loved one,
weeping here."
Και οι Pink Floyd, κύριε;
Στην 3rd side του δiπλού άλμπουμ των Pink Floyd, The Wall, μαζί με το Hey You που το ανοίγει και το Comfortably Numb που το κλείνει, βρίσκεται ένα τραγούδι μόλις ενάμιση λεπτού, με τίτλο Vera. Σύμφωνα με το Rolling Stone, ο Waters εμπνεύστηκε από το θάνατο του πατέρα του στον πόλεμο για να γράψει τα τραγούδια του άλμπουμ και καθώς τα έγραφε, θυμήθηκε τη Βρετανίδα τραγουδίστρια που έδινε κουράγιο στους στρατιώτες στο μέτωπο, Vera Lynn: “Does anybody here remember Vera Lynn? Remember how she said that/We would meet again/Some sunny day?/Vera, Vera/What has become of you?”
H Vera Lynn πέθανε σε βαθιά γεράματα, στην ηλικία των 103 ετών, 41 χρόνια μετά την κυκλοφορία του The Wall.
Και εδώ αν θέλετε να πάρετε μία γεύση από τον παραδοσιακό πολεμικό χορό των Μάορι, Χάκα: